11/08/2023 15:25
Մեր կռիվը թուրքի հետ է, իսկ խաղաղ պայքարը՝ աշխարհի
Այն, որ մեր հին ու նոր կռիվները թուրքի հետ են ու իր տեսակի մեջ այն եզակի է, կարծում եմ, հատկապես հայերի համար նորություն չէ: Ի դեպ՝ աշխարհի համար այն շատ դեպքերում անհասկանալի է, քանզի պատմությունը հուշում է, որ ի վերջո թշնամանքը, պատերազմը մի օր ավարտվում է հաշտությամբ ու խաղաղություն ավետող թղթով: Դեպքերը շատ են, եթե շատ չխորանանք՝ հոլոքոստից հետո գերմանացիները և հրեաները նորմալ հարաբերությունների մեջ են։
Շատ եվրոպական, նույնիսկ հետխորհրդային երկրներ չեն կարողանում ընկալել հայի և թուրքի թշնամանքի իրական պատճառները և խորությունը ու տեղի անտեղի մեզ դասեր են տալիս, որ իրենց երկրներում մասնավորապես հայերը և թուրքերը կողք կողքի ապրում են, հաճախ խառը ամուսնությունների օրինակներ են բերում, ու այդ ամենը մակերեսային, ոչ խորքային բնույթ է կրում և հաճախ կրակի վրա լցված նավթի էֆեկտ է ունենում։
Նպատակս մի քանի տողով դարավոր թշնամանքի էությունը բացահայտելը չէ, այլ այն է, որ 2020 թվականի մեր կրած ողբերգական պարտությունից հետո, չնչին բացառություններով, պետական, քաղաքական և քաղաքացիական օժանդակության դրսևորումները հակառակորդի օգտին են։
«Քաղաքակիրթ աշխարհի» ցանկացած ներկայացուցիչ, եթե ուզում է ինչ-որ բան հասկանալ հայ-թուքական դարավոր թշնամությունից, ապա միայն հերիք է հետևել 2022թ-ի դեկտեմբերի 12-ից մինչև օրս թուրք-ադրբեջանական դուետի կողմից շարունակվող Արցախի Հանրապետության շրջափակմանը առնչվող հրապարակումներին։
Այդ դեպքում, թող որևէ մեկը քաղաքական երևելիներից հային բացատրի, թե ինչու էր ավելի քան 30 տարի առաջ ստեղծվել ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, ինչու էին ձևակերպվել, այսպես կոչված, Մադրիդյան հայտնի սկզբունքները, ինչու տարվա ընթացքում մի քանի անգամ այդ խմբի համանախագահությունը, ի դեմս ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհրդի անդամներ ԱՄՆ-ի, ՌԴ-ի և Ֆրանսիայի, ոչ միայն Երևան ու Բաքու էին այցելում, այլ նաև Ստեփանակերտ։
Որն էր պատճառը դժգոհության, ով ասում էր, որ փակ դռների հետևում իրեն հաճախ ստիպում էին ճանաչել Արցախի ինքնորոշման փաստը։
Մի՞թե աշխարհում ամեն ինչ փողով, ուժով ու հարստությամբ է որոշվում, և ադրբեջանի նավթն ու գազը նույն Եվրոպայի համար ավելի մեծ արժեք են, քան տոտալ շրջափակման մեջ գտնվող 120․000 արցախցիների կյանքը, որոնք 21-րդ դարում հանդիպել են միջնադարյան բռնության ու պաշարման, ու նրանց նկատմամբ տեղի է ունենում մարդկության դեմ ամենամեծ հանցագործությունը՝ շրջափակման միջոցով ցեղասպանությունը։
Այն, որ ՀՀ հողատու և «խաղաղասեր» իշխանության դերը աշխարհի՝ առ Արցախ վերաբերմունքի փոփոխության մեջ բավականին մեծ ու որոշիչ է, կարծում եմ, ոչ մի բանական մտածող էակի մոտ չպիտի կասկած առաջացնի։
Առաջացել են նաև ածանցյալ դրսևորումներ, որոնք կրկին բացասական են ազդում այս գործընթացի վրա: Մասնավորապես դրանցից են՝
.պայքարելու կամքի պակասը (հաճախ ականատես ենք դրա իմիտացիային) հայ ժողովրդի մոտ,
.պարտված, թուլացած, կամազուրկ հայկական ներկա իշխանության միջոցով՝ ի վնաս ՀԱՅԻ մեկընդմիշտ լուծել աշխարհի ամենակնճռոտ հարցերից Հայկական հարցը, և ակնառու կերպով դա երևում է հատկապես ԱՄՆ-ի, Եվրամիության, ՌԴ-ի գործողություններից, որտեղ նույնիսկ վերջին շրջանում հայերին միշտ ուրախացնող բարոյական աջակցության նշույլներն են անգամ բացակայում,
.ստեղծվում է պատրանք, որ առանց Արցախի ու, ընդհանրապես, Հայկական հարցի հայերը Հայաստանում ավելի լավ կապրեն, ու բացառված չէ, որ սկզբնական շրջանում հենց նման ֆինանսատնտեսական ներարկումներով (որը տնտեսական էքսպանսիայի սկիզբն է) փորձեն պատրանքը իրողության տեղ ներկայացնել, և նման վերաբերմունքը, դժբախտաբար, հայության որոշ շրջանակների մոտ պարարտ հող կգտնի «որտեղ հաց, այնտեղ կաց» սկզբունքով (բիզնեսի ոչ անհայտ ներկայացուցիչները ձեզ օրինակ):
Այն թեզը, որ արցախյան մաքառումների ինչ-որ պահից կգործի «անջատում հանուն փրկության» բանաձևը, ևս արդեն հիմնազուրկ է դառնում, քանզի սրանից հետո այն միայն պետք է տեղի ունենա համատարած սովի ու նոր ցեղասպանության միջոցով:
Թուրքը միայն մի լեզու գիտի դա՝ ուժի, զենքի լեզուն է: Կկարողանանք ստեղծել 1994-2018թթ վիճակը՝ շատ հարցեր կլուծենք մեր օգտին, չենք կարողանա՝ վիճակը ավելի կբարդանա ու ի վերջո կկորցնենք ամեն ինչ՝ այդ թվում նաև անկախությունը։
Այնպես որ, հայ ժողովրդի ամենօրյա խաղաղ պայքարը նաև «քաղաքակիրթ աշխարհի» հետ է և դրա արդյունք պետք է լինի մեր ճշմարտության խորությամբ ընկալումը նրանց կողմից։
Հ.Գ. Այն, որ մարտնչող, արնածոր Արցախը մեծ զոհողություններով ու տանջանքներով հասնելու է նպատակին՝ իր ազատությունն է մաքառումներով ձեռք բերելու, կարելի է վստահաբար պնդել, բայց «քաղաքակիրթ աշխարհի», նրա «ամենազոր» կառույցների նկատմամբ վստահությունն արցախցու մոտ չգիտեմ՝ ինչպես և երբ է վերականգնվելու:
