Կանգնած ենք աննախադեպ մարտահրավերների առջև. Վահագն Խաչատուրյան

Հանրապետության նախագահ Վահագն Խաչատուրյանը ելույթ է ունեցել Բրյուսելում ընթացող «Global Gateway» (Գլոբալ դարպասներ) համաժողովի շրջանակում անցկացված «Թվային ենթակառուցվածքներ» խորագիրը կրող պանելային քննարկմանը:

«Նախ և առաջ, ես կցանկանայի շնորհակալություն հայտնել նախագահ ֆոն դեր Լեյենին այս կարևոր նախաձեռնության համար՝ անդրանիկ «Գլոբալ դարպասներ» համաժողովի անցկացման և մեծ թվով բարձրաստիճան մասնակիցների մեկ հարկի տակ հավաքելու համար՝ կարևոր խնդիրների շուրջ կարծիքներ փոխանակելու նպատակով:

Հայաստանը միշտ հավատարիմ է եղել ընդլայնելու գործընկերությունը Եվրամիության, նրա անդամ պետությունների և այլ գործընկերների հետ փոխադարձ հետաքրքրություն ներկայացնող բոլոր ոլորտներում՝ հանուն մեր ժողովուրդների բարեկեցության։

Մասնավորապես, կապուղիներին առնչվող ծրագրերը բավականին երկար ժամանակ եղել են Հայաստանի կառավարության առաջնահերթություններից, և մենք պատրաստ ենք համատեղ քայլեր ձեռնարկել՝ օգտագործելու «Գլոբալ դարպասների» հսկայական ներուժը, այդ թվում՝ հնարավոր կանաչ էներգիայի արտահանումը Եվրոպա: Հայաստանը ցանկանում է ուսումնասիրել իր մասնակցությունը տարածաշրջանային տարանցիկ ծրագրերին՝ ներառյալ Սևծովյան ստորջրյա էլեկտրաէներգիայի և օպտիկամանրաթելային մալուխների ծրագրերը:

Ցավոք, մենք տեսնում ենք որոշ երկրների շարունակական ջանքերը՝ մեզ մեկուսացնելու տարածաշրջանային և անդրտարածաշրջանային ծրագրերից։ Այս առումով մենք ապավինում ենք ԵՄ գործընկերների ըմբռնմանը և աջակցությանը։
Մեկ այլ կարևոր նախաձեռնություն է Հայաստանում թվային բարեփոխումների օրակարգին աջակցելու «ԵՄ-ն հանուն թվայնացման» ծրագիրը։ Այն խթանում է թվային տնտեսության և հասարակության հիմնական ոլորտները՝ ԵՄ նորմերին և փորձառությանը համապատասխան՝ տնտեսական աճ ապահովելու, ավելի շատ աշխատատեղեր ստեղծելու, մարդկանց կյանքը բարելավելու և բիզնեսին աջակցելու նպատակով: Ծրագիրը հիմնված է էլեկտրոնային կառավարման և թվայնացման ոլորտում Հայաստան-ԵՄ գործընկերության երկարամյա պատմության վրա:

Կարծում եմ, որ մենք պետք է մտածենք նաև արհեստական բանականության ոլորտում համագործակցության խթանման մասին, որտեղ Հայաստանն արդեն զգալի ձեռքբերումներ ունի։ Համոզված եմ, որ կարիք չկա մանրամասնելու արհեստական բանականության կարևորությունը, միայն նշեմ, որ այն կարող է ծառայել որպես ևս մեկ գործիք մեր ընդհանուր նպատակին հասնելու համար՝ ապահովելու առավել ընդգրկուն կապ:

Ներկայում մենք պետք է նաև միասնականորեն խթանենք ԱլԳ տնտեսական և ներդրումային պլանի՝ մասնավորապես Հայաստանի համար նախագծված առաջատար նախաձեռնությունների իրականացումը: Դրա համար անհրաժեշտ է մշտական համակարգում, համագործակցություն և վճռականություն: Հայաստանի համար առաջնային նախաձեռնություններից է ներդրումները թվային փոխակերպման, նորարարության, գիտության և տեխնոլոգիաների ոլորտներում:

Երեկ ուրախ էի ներկա գտնվել Հայաստանի Սյունիքի մարզում կառուցվելիք և «COAF»-ի կողմից (Հայաստանի մանուկներ հիմնադրամ) գործարկվող երկու կրթական կենտրոնների իրականացման վերաբերյալ հանձնակատար Վարհեյի և ԵՆԲ փոխնախագահ Ֆայոլեի կողմից մտադրության հայտարարության ստորագրման արարողությանը: Սկսվելով որպես ենթակառուցվածքների բարելավման ծրագիր, այն վերածվել է ամբողջական նախաձեռնության: Կրթության, առողջապահական ռեսուրսների, սոցիալական ծառայությունների և մասնագիտական ուսուցման միջոցով՝ տնտեսական և ենթակառուցվածքային նախաձեռնությունների հետ համատեղ, «COAF»-ը հանրօգուտ փոփոխություն է կատարել 82 համայնքներում:

Վերջին երկու տասնամյակների ընթացքում ծրագիրը դրականորեն փոխել է ավելի քան 100,000 պատանիների կյանքը: «COAF» նախագիծը և ԹՈՒՄՈ ստեղծարար կրթության կենտրոնը հայաստանյան նորարարություններն են, որենք մենք պատրաստակամ ենք կիսել գործընկերների հետ՝ որպես երեխաների նորարարական գաղափարները և տեսլականը խթանող հայեցակարգ:

Սա կօգնի ավելի ամրապնդել կապը ֆորմալ և ոչ ֆորմալ կրթության միջև: Այս խելացի կենտրոնների կառուցումը Սյունիքում կնպաստի Հայաստանի հարավային շրջանների զարգացմանը։

Արագ տեխնոլոգիական զարգացումը և տեխնոլոգիաների ու թվայնացման աճող դերը առօրյա կյանքում հնարավորություն են ընձեռում ընդլայնել հաղորդակցությունը և համագործակցությունը մայրցամաքների միջև: Այնուհանդերձ, այն նաև մեծացրել է տարբեր տեսակի սպառնալիքները և տեղեկատվության կեղծման [U1] մեխանիզմները: Այս առումով մենք պատրաստ ենք խորացնել մեր համագործակցությունը ԵՄ-ի և այլ շահագրգիռ գործընկերների հետ հիբրիդային և կիբեր սպառնալիքների, ապատեղեկատվության դեմ պայքարում, որոնք ուղղակիորեն ուղղված են Հայաստանի ժողովրդավարության և ժողովրդավարական ինստիտուտների դեմ։

Վերջին մի քանի տարիների ընթացքում և, հատկապես Լեռնային Ղարաբաղում էթնիկ զտման և հայերի զանգվածային բռնագաղթից հետո, մենք կանգնած ենք աննախադեպ մարտահրավերների առջև, որոնք մեծացրել են անվտանգ և հուսալի թվային ենթակառուցվածքների և տեխնոլոգիաների մատչելիության կարևորությունը։ Կարծում եմ, որ քաղաքական առաջնորդների՝ մեր տարածաշրջանում արդար խաղաղություն հաստատելու իրական քաղաքական կամքը և վճռականությունը նախապայման են նման ենթակառուցվածքների զարգացման համար:

Օգտվելով առիթից՝ ուզում եմ ընդգծել, որ Հայաստանը լիովին հավատարիմ է տարածաշրջանում հյուսիս-հարավ և արևելք-արևմուտք հաղորդակցությունների վերաբացմանը, այդ թվում՝ Հայաստանի տարածքով։ Սա Կասպից ծովը կմիացնի Միջերկրական ծովին, Սև ծովը Պարսից ծոցին: Եվ դա կարող է ոչ միայն ծառայել որպես տարածաշրջանի կայունության և զարգացման երկարաժամկետ երաշխիք, այլև դառնալ համաշխարհային տնտեսական համագործակցության կարևոր օղակ։ Հայաստանը ձգտում է մաս կազմել «Խաղաղության խաչմերուկ» հայեցակարգի շրջանակներում տարածաշրջանային նախագծերին:

Որպես տնտեսագիտության բնագավառի գիտնական, ես ցանկանում եմ ելույթս եզրափակել ասելով մի շատ պարզ ճշմարտություն՝ գիտելիքի մեջ ներդրած ավանդը բերում է լավագույն տոկոսագումարը:

Խաղաղության բացակայությունը շատ տարածաշրջաններում, այդ թվում՝ մեր տարածաշրջանում, ստիպում է մեզ հսկայական միջոցներ ծախսել պաշտպանության և սպառազինությունների վրա։ Երբ մենք հստակ գիտակցենք, որ փոխարենը կրթության մեջ ներդրումներ կատարելով՝ մենք ներդրում ենք անում մեր ապագայի մեջ, մենք կունենանք փոխկապակցված, կանխատեսելի և բարեկեցիկ աշխարհ՝ բազմաթիվ բաց գլոբալ դարպասներով ամբողջ աշխարհում»,- նշել է նախագահը։