Մարդկային բջիջներից ստեղծված կենդանի ռոբոտները կօգնեն շատերին ապաքինվել.Հետազոտություն

Գիտնականները մարդկային բջիջներից փոքրիկ կենդանի ռոբոտներ են ստեղծել, որոնք կարող են շարժվել լաբորատոր ափսեի մեջ և օգնել բուժել վերքերը կամ վնասված հյուսվածքները, ասվում է նոր հետազոտության մեջ:

Թաֆթսի համալսարանի և Հարվարդի համալսարանի Wyss ինստիտուտի թիմը այս բջիջներին անվանել է անտրոբոտներ: Հետազոտությունը հիմնված է նույն գիտնականներից մի քանիսի ավելի վաղ արված աշխատանքի վրա․ նրանք առաջին կենդանի ռոբոտները կամ քսենոբոտները պատրաստել են ցողունային բջիջներից, որոնք ստացվել են աֆրիկյան ճանկերով գորտի սաղմերից (Xenopus laevis):

Անտրոբոտն ունի բազմաբջիջ կառուցվածք, որը մակերեսին շրջապատված է թարթիչներով, ինչը նրան հնարավորություն է տալիս շարժվել և ուսումնասիրել իր միջավայրը:

«Ոմանք կարծում էին, որ քսենոբոտների առանձնահատկությունները մեծապես հիմնված են այն փաստի վրա, որ նրանք սաղմնային և երկկենցաղ են», - ասել է հետազոտության հեղինակ Մայքլ Լևինը:

Վերջինս ավելացրել է նաև, որ կենդանության ժամանակ անթրոբոտները լիարժեք օրգանիզմներ չէին, չունեին լիարժեք կյանքի ցիկլ:

Հետազոտությունը հրապարակվել է Advanced Science ամսագրում:

Գիտնականներն օգտագործել են տարբեր տարիքի և սեռի անանուն դոնորներից շնչափողի բջիջներ: Շնչափողի բջիջները ծածկված են մազանման ելուստներով, որոնք կոչվում են թարթիչներ, դրանք ալիքվում են ետ ու առաջ և սովորաբար օգնում են շնչափողի բջիջներին դուրս մղել մանր մասնիկները, որոնք իրենց ճանապարհն են գտնում դեպի թոքերի օդային անցումներ: Ավելի վաղ արված ուսումնասիրությունները ցույց էին տվել, որ բջիջները կարող են ձևավորել օրգանոիդներ՝ բջիջների կուտակումներ, որոնք լայնորեն օգտագործվում են հետազոտության համար:

Պրոֆեսոր Գումուսկայան գտել է միջոց՝ ինչպես թարթիչներով «զարդարել» օրգանոիդներին և արտաքին տեսք տալ դրանց։  Նա գտել է ճիշտ մատրիցը, և օրգանոիդները մի քանի օր անց շարժունակ են դարձել:

«Առաջին օրը ոչինչ տեղի չունեցավ, նույնիսկ երկրորդ, չորրորդ կամ հինգերորդ օրը, բայց, ինչպես սովորաբար անում է կենսաբանությունը, մոտ յոթերորդ օրը տեղի ունեցավ արագ անցում։ Մեր մեթոդի համաձայն՝ յուրաքանչյուր անթրոբոտ աճում է մեկ բջջից», - ասել է նա:

Հենց այս ինքնակազմակերպումն է, որ նրանց յուրահատուկ է դարձնում: Կենսաբանական ռոբոտները ստեղծվել են այլ գիտնականների կողմից, սակայն դրանք կառուցվել են ձեռքով` ստեղծելով կաղապար և բջիջներ սերմանելով դրա վրա՝ ապրելու համար:

Թիմի ստեղծած անթրոբոտները նույնական չէին: Ոմանք գնդաձև էին և ամբողջությամբ ծածկված թարթիչներով, իսկ մյուսները ավելի շատ նման էին գնդակի և անկանոն ծածկված էին թարթիչներով: Նրանք նաև շարժվում էին տարբեր ձևերով՝ ոմանք ուղիղ գծերով, ոմանք նեղ շրջանակներով: Նրանք լաբորատոր պայմաններում գոյատևել են մինչև 60 օր։

Հետազոտությունների նպատակն է պարզել, թե արդյոք անտրոբոտները կարո՞ղ են բժշկական կիրառություն ունենալ: Դա պարզելու համար հետազոտողները ուսումնասիրել են, թե անտրոբոտները կարո՞ղ են շարժվել մարդկային նեյրոնների վրայով, որոնք աճեցված էին լաբորատոր ափսեի մեջ։

Նրանք զարմացել են՝ տեսնելով, որ անթրոբոտները խրախուսում են աճը նեյրոնների վնասված հատվածում, թեև հետազոտողները դեռ չեն հասկանում բուժման մեխանիզմը:

Այսպիսով, անթրոբոտները դրսևորել են «զարմանալի վարքագիծ», մասնավորապես, երբ նրանք շարժվել են, և, ի վերջո, փակել են մարդու նեյրոնների քերծվածքները:

Լևինն ասել է, որ չի կարծում, թե անտրոբոտները էթիկական կամ անվտանգության տեսանկյունից մտահոգության տեղիք կարող են տալ, քանի որ մարդկային սաղմերից չեն ստեղծվում։

«Նրանք ունեն շատ սահմանափակ միջավայր, որտեղ ապրում են, ուստի հնարավորություն չկա ինչ-որ կերպ դուրս գալ կամ ապրել լաբորատորիայից դուրս: Նրանք ունեն բնական կյանքի տևողություն, ուստի մի քանի շաբաթ անց ուղղակի անխափան կերպով կենսաքայքայվում են»,-ամփոփել է գիտնականը:

«ԿՅԱՆՔԻ ՈՐԱԿ» բաժնի գործընկեր՝ «ԴԵՐԺԱՎԱ-Ս» ընկերություն

Բաժնի բոլոր նյութերին կարող եք ծանոթանալ ԱՅՍՏԵՂ