Նիկոլ Փաշինյանը բավականին խիզախ է եղել՝ հստակեցնելով ՀԱՊԿ-ից դուրս գալու Հայաստանի պատրաստակամությունը. ՄԹ պատգամավոր

Միացյալ Թագավորության խորհրդարանում «Լեռնային Ղարաբաղի փախստականներին միջազգային աջակցություն» խորագրով քննարկում է տեղի ունեցել։

Պահպանողական կուսակցությունից Սըր Ջոն Ուիթինգդեյլը հայտարարել է, որ այժմ Հայաստանում լինելը չափազանց արժեքավոր է։

«Վերջին մի քանի տարիների ընթացքում ես եղել եմ Հայաստանում հինգ անգամ, թեև դա փոքր թիվ է բարոնուհի Քոքսի կատարած այցելությունների համեմատ, իսկապես, նա հայտնի է որպես Արցախի հրեշտակ իր բազմաթիվ այցելությունների պատճառով: Այնուամենայնիվ, նախկինում ես կարողացա այցելել Լեռնային Ղարաբաղ՝ զրուցելու այն ժամանակվա վարչակազմի հետ: Ես դա արեցի, քանի որ կարծում եմ, որ մեզ համար՝ որպես պատգամավորների, ամենակարևոր բաներից մեկը երկու կողմերի փաստարկները լսելն է և ամեն ինչ ինքներս տեսնելը: Ես շատ հիասթափված էի, որ իմ՝ Լեռնային Ղարաբաղ գնալու հետևանքն այն էր, որ հայտնվեցի Ադրբեջանի սև ցուցակում։ Իսկապես, ես կարծում եմ, որ ես դեռևս գտնվում եմ Ադրբեջանի սև ցուցակում, պարզապես Լեռնային Ղարաբաղ այցելելու և այդ բանակցություններ վարելու համար»,- ասել է նա։

Ուիթինգդեյլը պատմել է, որ ՀՀ այցի ժամանակ չափազանց հուզիչ հանդիպումներ են ունեցել Լեռնային Ղարաբաղից փախստականների հետ:

«Անկախ իրավունքներից ու սխալներից, առաջին ձեռքից լսել նրանց տառապանքների մասին հաղորդումները շատ զգացմունքային փորձառություն էր, հատկապես որոշ դրվագներ այն մասին, թե ինչպես, առանց որևէ ծանուցման, նրանց քարշ տվեցին իրենց տներից և ստիպեցին քայլել դեպի հարեւան Հայաստան, որը տեւեց մի քանի օր։ Ճամփորդողներից ոչ բոլորն են հասել Հայաստան, ոմանք մահացել են ճանապարհին։ Ես հարգանքի տուրք եմ մատուցում Ջերմուկում մեր հանդիպած մարդկանց, մասնավորապես մարզպետին և քաղաքապետին, այն բանի համար, թե ինչպես է Ջերմուկը բացել իր դռները և ընդունել փախստականներին: Նրանք շարունակում են աջակցել նրանց։ Այնուամենայնիվ, 100,000 մարդ Լեռնային Ղարաբաղից տեղափոխվել է Հայաստան, և դա հսկայական ճնշում է գործադրել, ուստի ես բացարձակապես հավանություն եմ տալիս նրանց աջակցելու մեր կոչերին:
Մի փոքր կխոսեմ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի շուրջ երկար տարիներ մոլեգնող հակամարտության մասին։ Այն դեպքն է, որ Լեռնային Ղարաբաղը գտնվում է Ադրբեջանի սահմաններում, բայց այն բնակեցված է եղել հայերով։ Ճիշտ է նաև, որ մի շարք ադրբեջանցիներ նախկինում տեղահանվել էին։ Սակայն ես չեմ ուզում մտնել ինքնիշխանության և դրանց հետևում եղած պատմության մասին վեճերի մեջ։ Մենք փախստականներին աջակցելու հումանիտար կարիք ունենք։

Մենք նաև պատիվ ունեցանք Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսից՝ Նորին Սրբությունից, լսելու Լեռնային Ղարաբաղի քահանաների և եկեղեցիների վրա հակամարտության ազդեցության մասին, ինչը նույնպես լուրջ մտահոգության տեղիք է տալիս: Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակը տասնամյակներ շարունակ եղել է երկու հարևան երկրների միջև կրկնվող հակամարտությունների և լարվածության պատճառ, թեև այժմ, կարծես թե, կա հակամարտության կարգավորման հնարավորություն:
Մենք չափազանց մեծ պատիվ ունեցանք հանդիպելու վարչապետ Փաշինյանի հետ, ով մեզ հայտնեց խաղաղության հասնելու իր ցանկությունը և խաղաղության հասնելու իր առաջ քաշած ծրագիրը։ Այս պահին Հայաստանի վարչապետի կողմից մշակվող ծրագրի ամենաուշագրավներից մեկն այն է, որ այն չի պարունակում տարածքային հավակնություններ՝ վերականգնելու Լեռնային Ղարաբաղի վերահսկողությունը։ Դա եղել է որոշ քննադատության առարկա, ինչպես մենք լսեցինք Երևանի ընդդիմության անդամներից, բայց դա տեղի ունեցածի իրատեսական ճանաչում է և այժմ խաղաղ կարգավորման հասնելու փորձ:

Դեռ լուծման ենթակա հարցեր կան, մասնավորապես Նախիջեւանը Ադրբեջանին կապող միջանցքի հարցը։ Դրանք երկուսն էլ ադրբեջանական տարածքներ են, բայց միջանցքն անցնելու է Հայաստանով, որը, միանգամայն հասկանալի է, կարծում է, որ իր հողով անցնող ցանկացած միջանցք պետք է վերահսկվի Հայաստանի կողմից, թեև նրանք բաց են բանակցելու ազատ մուտքի համար՝ ապահովելու համար, որ հնարավոր լինի հեշտությամբ ճանապարհորդել Նախիջևանի և Ադրբեջանի միջև։

Այնուամենայնիվ, չնայած խաղաղ կարգավորումը ձեռք բերելու ակնհայտ հնարավորությանը, որը մենք բազմիցս լսել ենք հայերից, որ ցանկանում են դա անել, վերջին մի քանի ժամվա ընթացքում վարչապետը հայտարարություն է տարածել, որում ասվում է, որ Հայաստանը կարող է պատերազմի մեջ լինել մինչև տարեվերջ, քանի որ հայերը կարծում են, որ Ադրբեջանը շարունակում է տարածքային հավակնություններ ունենալ Հայաստանի նկատմամբ: Այնպես որ, շատ փխրուն իրավիճակ է։

Որպես Մեծ Բրիտանիայի պատվիրակության ղեկավար՝ ես հանդիպեցի Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպությունում Ադրբեջանի պատվիրակության անդամներին, երբ մի քանի շաբաթ առաջ Վիեննայում էի: Նրանք բացարձակապես հաստատակամ են, որ Հայաստանի նկատմամբ ագրեսիվ մտադրություն չունեն, և դա Հայաստանի կողմից իրականացվող քարոզչություն է։ Այնուամենայնիվ, նույնիսկ այն ժամանակ, երբ մենք Հայաստանում էինք, սահմանի շուրջ շարունակվող հակամարտության ընթացքում չորս հայ զինվոր է զոհվել։ Մեզ տարան նաև տեսնելու տարածք, որն անկասկած Հայաստանն է, բայց դեռ օկուպացված է Ադրբեջանի կողմից։

Կան որոշ լուրջ խնդիրներ, որոնք պետք է լուծվեն, բայց հաշվի առնելով կարգավորմանը հասնելու պատրաստակամության արտահայտությունները, որոնք արվում են երկու կողմից, այժմ ամեն ինչի հնարավորություն է, որը մենք կարող ենք անել, որպեսզի հեշտացնենք դա, քանի որ վտանգված են ավելի լայն ռազմավարական խնդիրներ:

Հայաստանը նախկին խորհրդային երկիր է։ Այն ունի ռուսական ռազմաբազա և ենթադրվում է, որ սերտ դաշնակից է Ռուսաստանի հետ: Այնուամենայնիվ, մասամբ Հայաստանում մարդկանց շրջանում հիասթափություն է ՌԴ-ից այն պատճառով, որ նրանք ոչ մի աջակցություն չեն ստացել Ռուսաստանից, երբ հարձակման են ենթարկվել, կա իրական զայրույթ և ցանկություն՝ պոկվելու և մոտենալու դեպի արևմուտք: Դա ուրիշ բան էր, որ մենք լսեցինք, երբ այնտեղ էինք. Իրոք, վարչապետ Փաշինյանը բավականին խիզախ է եղել՝ արդեն իսկ հստակեցնելով Ռուսաստանի՝ Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությունից և նրա նախկին արբանյակներից դուրս գալու Հայաստանի պատրաստակամությունը։ Հայաստանը դեպի արևմուտք մոտեցնելու նրա հավակնությունն ինչ-որ առումով չի տարբերվում 10 տարի առաջ Ուկրաինայում ընդունված որոշումներից, երբ նա նույնպես որոշեց, որ իր ճակատագիրը ոչ թե Ռուսաստանի, այլ Արևմուտքի և ԵՄ-ի հետ է: Ինչպես մենք աջակցել ենք Ուկրաինային իր հավակնությունների մեջ, այնպես էլ պետք է աջակցենք Հայաստանին դրանում»,- ընդգծել է պատգամավորը։