03/05/2024 21:09
Թրոմբոցիտոպենիա․ հաճախ ասիմպտոմատիկ է, բայց կարող է կյանքին վտանգ ներկայացնել
Թրոմբոցիտները թիթեղաձև արյան բջիջներ են, որոնք մասնակցում են արյան մակարդմանը: Նրանց հիմնական գործառույթը արյունահոսության ժամանակ վերքը փակելն է`թրոմբի ձևավորմամբ: Թրոմբոգենեզը ցանկացած վնասվածքի դեպքում արյան զանգվածային կորստից պաշտպանվելու բնական գործընթաց է: Արյան մեջ թրոմբոցիտների պակասը կոչվում է թրոմբոցիտոպենիա: Այս վիճակը հաճախ ասիմպտոմատիկ է, բայց կարող է կյանքին վտանգ ներկայացնել արյան թրոմբոցիտների քանակի զգալի նվազմամբ:
Բացի արյունահոսությունը դադարեցնելուց (հեմոստազ), թրոմբոցիտները մարդու մարմնում կատարում են մի շարք կարևոր գործառույթներ. արյունահոսության ժամանակ արյան անոթները սեղմող նյութերի ազատում, ցանկացած վնասվածքի դեպքում հյուսվածքների վերականգնման խթանում, տեղական բորբոքային և իմունային գործընթացների կարգավորում։
Այս ֆունկցիաները ակտիվանում են էնդոթելիում (ներքին շերտը, որը ծածկում է արյան անոթների պատերը) ցանկացած վնասով պայմանավորված։ Թրոմբոցիտների պակասը հանգեցնում է արյան մակարդման համակարգի խախտման և, որպես հետևանք, աճող արյունահոսության, հեմատոմաների (կապտուկների) և մուգ կարմիր ցանի՝ մաշկի և լորձաթաղանթների վրա:
Բոլոր թրոմբոցիտոպենիաների շարքում առանձնանում են հետևյալ պայմանները.
Նոսրացման թրոմբոցիտոպենիա․ Առաջանում է զանգվածային արյունահոսությամբ և շրջանառվող արյան ծավալը լուծույթներով համալրմամբ:
Բաշխման թրոմբոցիտոպենիա․ Հաճախ տեղի է ունենում ընդլայնված փայծաղում թրոմբոցիտների չափազանց աննորմալ օգտագործման դեպքում:
Արտադրողական թրոմբոցիտոպենիա․ Առաջանում է, երբ ոսկրածուծի ֆունկցիան խանգարում է տարբեր հիվանդությունների կամ ճառագայթային թերապիայի հետևանքով:
Սպառման թրոմբոցիտոպենիա․ Տեղի է ունենում թրոմբոցիտների պաթոլոգիական ակտիվացում և դրանց արագ սպառում օրգանիզմի կողմից։
Թրոմբոցիտոպենիայի իմունային ձևը համարվում է իմունային արյան ամենատարածված պաթոլոգիան: Այն արագ է զարգանում՝ մարմնի ջերմաստիճանի բարձրացմամբ, ստորին վերջույթների մաշկի, հետույքի, խոշոր հոդերի շուրջ առատ ցանի ի հայտ գալով՝ երբեմն հասնելով դեմքին։ Ցանը փոքր կապտուկ է մաշկի մեջ, որը հաճախ ուղեկցվում է հոդացավով, այտուցվածությամբ և ախտահարված հոդերի շարժման խնդիրներով: Երբեմն այն դրսևորվում է որովայնի կծկված ցավով, սրտխառնոցով և փսխումով։
Աուտոիմուն թրոմբոցիտոպենիան պայմանավորված է թրոմբոցիտների կյանքի տևողության կրճատմամբ՝ հակաթրոմբոցիտային մարմինների ազդեցության պատճառով: Նման թրոմբոցիտոպենիան կարող է ընթանալ ալիքներով՝ սրման և թողության փոփոխվող ժամանակաշրջաններով: Հաճախ հիվանդությունն իրեն զգացնել է տալիս վարակիչ հիվանդությունների ֆոնին՝ գրիպ, մարդու իմունային անբավարարության վիրուս (ՄԻԱՎ), վիրուսային հեպատիտ B և C:
Արտադրողական թրոմբոցիտոպենիաների շարքում առանձնահատուկ տեղ են գրավում ապլաստիկ անեմիան, ոսկրածուծի ուռուցքային պրոցեսները, ճառագայթային վնասվածքները։
Այս բոլոր պայմանները բնութագրվում են ոսկրածուծի արյունաստեղծ (հեմատոպոլիտիկ) ֆունկցիայի կտրուկ նվազմամբ՝ որոշակի կառուցվածքային փոփոխությունների պատճառով։
Թրոմբոցիտոպենիայի ախտորոշումը հաստատվում է լաբորատոր թեստերի միջոցով։ Եթե հայտնաբերվի թրոմբոցիտների քանակի նվազում, թերապևտը կնշանակի արյունաբանի խորհրդատվություն: Որոշ դեպքերում անհրաժեշտ է ուռուցքաբանի, հեպատոլոգի, ռևմատոլոգի խորհրդատվություն։
Եթե արյան անալիզում հայտնաբերվում է թրոմբոցիտների նվազում, ապա անհրաժեշտ է դիմել բժշկի՝ պատճառն իմանալու և թերապիա ընտրելու համար։ Ինքնաբուժումը կարող է կյանքին վտանգ ներկայացնել։
«ԿՅԱՆՔԻ ՈՐԱԿ» բաժնի գործընկեր՝ «ԴԵՐԺԱՎԱ-Ս» ընկերություն
