Չկա Դրաստամատ Կանայանի հետ կապված պատմական դրվագ, որտեղ նա չի փայլել տղամարդկային հատկանիշներով, ազգային ու պետական գործչի մտածելակերպով. «Մեր պատմությունը» նախագիծ (Տեսանյութ)

Ազգային ու պետական գործիչ Դրաստամատ Կանայանին բախտ էր վիճակված ապրելու հայ ժողովրդի պատմության ամենաողբերգական ու ճակատագրական ժամանակներում: Դրոն հայդուկային շարժման այն եզակի աստղերից էր, որ ծնունդով ոչ թե Արևմտյան Հայաստանից էր, այլ Ռուսական կայսրության կազմում գտնվող Արևելյան Հայաստանից՝ Սուրմալու գավառի Իգդիր քաղաքից: Դեռ պատանեկան հասակում անդամագրվելով ՀՅԴ-ին՝ Դրոն ամբողջ կյանքում մնաց հավատարիմ դաշնակցական, ազգի և պետության նվիրյալ:

Ըստ պատմական գիտությունների թեկնածու Միքայել Մալխասյանի՝ 1905թ.-ին հայ-թաթարական բախումներ հրահրած և դրա հետևանքով հայ բնակչությանը ծանր զրկանքների մատնած Բաքվի նահանգապետ Միխայիլ Նակաշիձեի ոչնչացումը «Նեմեսիս» գործողության նախերգանքն էր, որը տակավին երիտասարդ Դրոն իրականացրել է կուցակցական հանձնարարությամբ: Այնուհետև լրջագույն դերակատարություն է ունեցել Արևմտյան Հայաստան, մասնավորապես՝ Բայազետի գավառ հայդուկներին զենք-զինամթերք մատակարարելու գործում: Արդեն Առաջին աշխարհամարտի տարիներին Ռուսական Կովկասյան բանակի հայ կամավորական ջոկատների կազմավորման և ղեկավարման գործընթացում է ընդգրկվել:

Պատմական գիտությունների թեկնածու Հովիկ Գրիգորյանը նշում է, որ 1918-ին հռչակված Հայաստանի Առաջին Հանրապետության ստեղծման և ամրապնդման գործում անուրանալի է Դրաստամատ Կանայանի դերակատարությունը: Նա ահռելի ծառայություններ է մատուցել հանրապետության արտաքին սահմանների ամրապնդման, բանակաշինության, ներքին կայունության ապահովման, Նախիջևանի, Զանգեզուրի, Արցախի ուղղություններով ռազմաքական գործողությունների, նաև 1919թ.-ին Լոռիում վրացական ռազմական ագրեսիան կասեցնելու և վրացական բանակը ջախջախելու գործերում:

Ըստ պատմաբան, լրագրող Անի Հակոբյանի՝ Դրոյի ռազմական ու կազմակերպչական տաղանդի շնորհիվ էր, որ 1918-ի մայիսին թուրքական բանակն Ապարանում ջախջախվեց ու բերանքսիվայր նահանջեց՝ մտքից հանելով  հյուսիսից՝ Արագածի փեշերով դեպի Արարատյան դաշտ ու Երևան արշավելու ծրագրերը:

Հայության թշնամիների ահուսարսափի՝ Դրաստամատ Կանայանի գործունեության կարևորագույն դրվագներին նվիրված «Մեր պատմությունը» նախագծի թողարկումն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում: