Երեխաների պաշտպանությունը պետք է սկսել նրանց ճիշտ խնամքից. Մանկաբույժը՝ կարևորի մասին

Նորածինների խնամքին յուրաքանչյուր ծնող մոտենում է յուրովի, սակայն կան մի շարք «կանոններ», որոնցով պետք է առաջնորդվել՝ երեխայի առողջ զարգացումն ապահովելու համար։ 

Aysor.am-ը թեմայի շուրջ զրուցել է «Ուիգմոր հիվանդանոց երեխաների համար» կենտրոնի մանկաբուժական բաժանմունքի պատասխանատու և մանկաբույժ Աիդա Պապիկյանի հետ։

«Կան իրավիճակներ, որոնք աշխարհում հաստատված են վաղուց, բայց Հայաստանում մնացել են 80-ականների մակարդակի վրա, ինչը ցավալի է ինձ համար։ Սակայն այժմ, կարծես թե, առաջ են մղվում առաջադեմ մոտեցումներն ու փոխվում կարծրացած մոտեցումները։

Նորածնային տարիքի երեխաների հետ կապված առաջնային խնդիրներից կցանկանամ առանձնացնել ծծակի գործածումը, որի հետ կապված կան հստակ հանձնարարականներ։

Ծծակն ունի իր լավ և վատ կողմերը, պետք է գրագետ օգտագործել։ Նորմալ չէ, երբ 3 տարեկան բալիկը դեռևս ծծակ է գործածում։ Այն կարող է բերել մի շարք խնդիրների, օրինակ՝ ատամների կծվածքի խանգարումներ, որոնք հետագայում հատուկ օրթոդոնտիկ և երկարատև բուժման կարիք են ունենալու. երբ խանգարվում է բնական կծվածքը, հետճանապարհ չկա», - ասաց մանկաբույժը։

Նրա խոսքով, ծծման երկարատև ռեֆլեքսը պահպանելու ժամանակ կարող են դիտվել նաև ականջի բորբոքումներ. միջին ականջում ճնշումը բարձրանում է և հանգեցնում միջին ականջի բորբոքման։ Ամենաակտուալ խնդիրներից են նաև բերանի խոռոչի հիգիենայի խախտումն ու կարիեսի առաջացումը։

«Սկսած 1 ամսականից՝ մինչև 6 ամսականն ընկած ժամանակահատվածը, ծծակն ունի բավականին դրական  նշանակություն՝ երեխայի հանգստանալու կարողության, անվտանգ քնի համար։ Ապացուցված է, որ այդ տարիքային խմբում ծծակ օգտագործող երեխաների շրջանում հանկարծամահության դեպքերն ավելի քիչ են։ Խորհուրդ է տրվում մինչև 1 ամսական ծծակ չներմուծել, և հետագայում պահպանել հատուկ հիգիենան՝ անընդհատ փոխել այն, իսկ վնասվածքի դեպքում հրաժարվել», - ասաց նա։

Բժիշկն անդրադարձավ նաև շատ սխալ և տարածված մի մոտեցման, որը հատուկ է հայկական ընտանիքներին.

«Երբեք ծծակը չի կարելի թաթախել որևիցե քաղցրի մեջ, անընդունելի է նաև ալկոհոլային որևէ խմիչքը, քանի որ մենք ունենցել ենք բալիկ, ով ռեանիմացիա է ընդունվել այդպիսի կոնյակային պրոցեդուրաներից հետո՝ ալկոհոլային ինտոկսիկացիայով, քանի որ մի քանի կաթիլն անգամ երեխայի լյարդի համար անընդունելի է», - մանրամասնեց Աիդա Պապիկյանը։

Ցանկալի է 8 ամսականից սկսած՝ կաթը կամ ջուրը ստալ առանց ծծակի՝ հատուկ հարմարեցված բաժակներով, քանի որ ջուրը միշտ ներմուծվում է հավելյալի հետ՝ անկախ նրանից՝ բալիկը կրծքի կաթ է ուտում, թե ոչ։

Մանկաբույժը խորհուրդ տվեց 6 ամսականից սկսած երեխային անջատել ծծակից և հանգիստ լինել, քանի այդ տարիքում երեխան դեռ էմոցիոնալ կախվածություն չունի, և գրեթե աննկատ ու  առանց սթրեսի կարող է հրաժարվել ծծակից։

Հաջորդ տարածված խնդիրը, որը շեշտեց մանկաբույժը, քայլակի գործածումն է։

Բազմաթիվ զարգացած երկրներում արգելվել է անգամ քայլակի վաճառքը, քանի որ այն տրավմատիզմի դեպքերի մեծամասնության պատճառն է հանդիսանում։

«Քայլակը ուշացնում է երեխայի քայլելու ունակությունը և որևիցէ դրական էֆեկտ չունի, նույնիսկ կարող է ազդել հետագայում ճիշտ քայլելու վրա», - ասաց Պապիկյանը։

21-րդ դարի ժամանակակից սպառնալիքներից են էկրանները, գաջեթները, որոնք ևս մանկաբույժի անհանգստության առաջնային պատճառների թվում են.

«Խորհուրդ է տրվում էկրանների ներմուծումը սկսել 2 տարեկանին մոտ, քանի որ հասկանում ենք՝ լրիվ ձերբազատվել հնարավոր չէ։ Առավել վաղ «ծանոթությունը» երեխայի մոտ կարող է առաջացնել սոցիալական ինտեգրման և այլ խնդիրներ՝ խոսքի զարգացման հապաղում, որի մասին կարող ենք խոսել այն դեպքում, երբ բալիկը 2 տարեկանում 10 բառ չունի», - ասաց նա։

Ի՞նչ ուտել կերակրման դեպքում, որ չվնասեմ երեխային. հարց, որը շատ մայրիկների մոտ տարակարծություններ է առաջացնում։

Մասնագետի խոսքով, վաղուց ապացուցված է, որ մայրիկների սննդակարգը որևիցե կապ չունի երեխայի հետ։

«Կան սննդային ալերգիաներ, որոնք երեխայի մոտ կարող են առաջանալ մոր սննդակարգից, սակայն դրանք այն կետավոր ցաները չեն, որ հաճախ կարելի է տեսնել երեխայի մաշկին, այլ աղեստամոքսային բորբոքումներն են, երբ արյունային լուծ է սկսվում, կամ քաշի ավելացման հապաղում է նկատվում։

Այստեղ կարևոր է նշել, որ կաթը ավելացնելու միակ հաստատված մեթոդը կերակրելն է։ Դեղորայքային միջամտություններ կարող են արվել եզակի դեպքերոմ՝ հատուկ ցուցումներով, իսկ ուրիշ որևիցե միջոց՝  թեյ, գարեջուր, խտացրած կաթ կամ քաղցրավենիք՝ բացարձակապես անարդյունավետ են», - պատասխանեց մանկաբույժը։

Հաջորդ կարևոր հարցը վերաբերում է զուգարանային վարժանքներին։ Այստեղ ևս մանկաբույժը կարևորեց երեխաների հոգեբանական և ֆիզիկական պատրաստվածությունը.

«Շատ մայրիկներ, կարծես թե, մրցավազքի մեջ են, սակայն բոլորին ուզում եմ հանգստացնել և ասել, որ տակդիրից անջատվելու շրջանը պետք է սկսել միջինում 2-4 տարեկանում։

Բալիկները անհատներ են, չենք կարող բոլորին նույն ձևով չափել, բալիկներ կան, որոնց մոտ զարգացումը ինտենսիվորեն է տեղի ունենում, տեսնում ենք, որ 1 տարեկանից սկսած՝ երկար չոր շրջաններ է ունենում, գիշերը կզազատում չի ունենում, քայլում է և ակտիվ է։ Այս դեպքում կարելի է սկսել նույնիսկ մի փոքր վաղ իրականացնել զուգարանային վարժանքները, սակայն ոչ ստիպողաբար»։

Աիդա Պապիկյանը նշեց, որ ֆունկցիոնալ փորկապությունների 80%-ից ավելին պայմանավորված է սխալ սկսված զուգարանային վարժանքներից.

«Երեխան իրեն երկար զսպելուց հոտո սթրեսի է ենթարկվում, և մի անգամ պահված ու չարված կղանքը, ձնագնդիկի էֆեկտով, նույնիսկ մեկ էպիզոդով կբերի քրոնիկ փորկապության», - ասաց մանկաբույժը։

Երեխայի ապահով և ժամանակին համընթաց զարգացման համար շատ կարևոր է քնի հիգիենան։ Հատկապես կրծքով կերակրման ժամանակ, պետք է ուշադիր լինել և խուսափել քնի խանգարումներից։

«Կան շատ մայրիկներ, որոնք կրծքով կերակրում են նաև մեծ տարիքում և դրա պատճառով երեխան գիշերը ժամը մեկ արթնանում և կուրծք է պահանջում։ Սա բնավ քաղցի զգացում չէ, այլ վատ սովորության, որից տուժում է բնականոն քունը։

3 ամսականից սկսած՝ բալիկներն ի զորու են 7 ժամ քնել, 6-ից սկսած՝ 9, իսկ երբեմն էլ 12», - ասաց մասնագետը։

Նրա խոսքով, արհեստական կերի դեպքում դա բավականին հեշտ է կառավարվում, իսկ հակառակ դեպքում, չպետք է սովորեցնել կրծքի վրա քնելուն։

«Ասոցացիա չպետք է լինի կրծքի և քնելու միջև։ Քունը ալիքաձև ընթացք ունի, կա արագ և դանդաղ քուն, որոնք 45 րոպեն մեկ հերթափոխում են։ Արագ քունը կիսաարթուն վիճակ է երեխայի ուղեղի համար, իսկ այդ քնից խորը քնին անցնելիս, այդ ազդակը նորից անհրաժեշտ է լինում,և երեխան ինքնուրույն քնելու ունակություն չի զարգացնում։ Հետևաբար, ի սկզբանե պետք է հստակ լինել՝ երեխան կերակրվում է, հետո արթուն մնում 5-10 րոպե և ապա քնում»։

Մանկաբույժը ծնողներին զգուշացրեց նաև, որ օրորել չի կարելի ծնված օրվանից՝ ո՛չ ուժեղ, ո՛չ թեթև, քանի որ դա նույնպես ուժեղ ազդակ է համարվում։

«Քնելը պետք է լինի առանց օրորելու, կարելի է օգտնվել սպիտակ լույս, սպիտակ ձայն և այլ ընդունելի միջոցներից, որ ուժեղ ազդակները չընդհատեն փոքրիկի քունը», - ասաց մանկաբույժը։

«ԿՅԱՆՔԻ ՈՐԱԿ» բաժնի գործընկեր՝ «ԴԵՐԺԱՎԱ-Ս» ընկերություն

Բաժնի բոլոր նյութերին կարող եք ծանոթանալ ԱՅՍՏԵՂ