07/08/2024 21:29
101-ամյա ուսուցչուհին աշնանը կնշի հարազատ դպրոցի 150-ամյակը․ Կամո Աթայան
Ասյա Բաղդասարյանը արդեն շուրջ 4 տարի է, ինչ Արցախից տեղափոխվել է Հրազդան, որտեղ էլ 2023-ին լրացավ նրա 100 ամյակը: Նա սովորել, իսկ մասնագիտական կրթություն ստանալուց հետո իր աշխատանքային մանկավարժական գործունեությունը սկսել է Ավետարանոցի դպրոցում, որտեղ ավելի քան կես դար մայրենիի ուսուցիչ է աշխատել։
Արցախի դպրոցի պատմության էջերից ընթերցում ենք, որ, 1841թ. Ավետարանոց գյուղի երեխաները որոշ գրագիտություն են ստացել Ամարասի նշանավոր եկեղեցական դպրոցում: 1868 թվականին հայոց եկեղեցական-ծխական դպրոցների կանոնադրության ընդունումից հետո Ավետարանոցում (1869թ.), Սուրբ Աստվածածին եկեղեցուն կից գործել է դպրոց՝ 15 աշակերտով։ 1873 թվականին Ավետարանոցում բացվում է նախակրթարան՝ 20 աշակերտով: Տեղաբնակ Ալեքսանդր քահանա Ամիրյանցը այդտեղ երեխաներին գրել, կարդալ, հաշվել և արտասանել էր սովորեցնում։
Ավետարանոցի բնակչությունը 1874 թվականին մի խնդրագիր է ուղղում Կաթողիկոսին՝ միդասյա դպրոց բացելու համար: Մի քանի ամիս անց՝ նույն տարվա հոկտեմբերին Ավետարանոցում բացվում է միդասյա ծխական դպրոց՝ 25 աշակերտի ընդգրկմամբ, որոնց դասավանդում էր մի ուսուցիչ:
Դպրոցը մեծ հաջողությունների է հասել խորհրդային շրջանում: Գյուղական դպրոցը ուներ կրթության այնպիսի նյութատեխնիկական բազա և որակյալ ուսուցչական կոլեկտիվ, որը կբավարարեր ներկայացվող ամենախիստ պահանջներին: Դպրոցը առաջիններից էր, որ անցավ կրթության կազմակերպման կաբինետային համակարգին: Այդտեղ այնպիսի հարուստ ուսումնամեթոդական կաբինետներ կահավորվեցին, որոնցում միջավայրը խիստ կրթական ու մոտիվացնող էր: Ավետարանոցի դպրոցին կից ԽՍՀՄ-ում առաջիններից մեկը կազմակերպվեց աշակերտական արտադրական բրիգադ, որի աշխատանքների մասին գիտեին ոչ միայն Արցախում, այլև նրա սահմաններից դուրս: Դպրոցի շրջանավարտները մասնագիտական կրթություն էին ստանում հայտնի բուհերում, նրանցից շատերը դարձել են պահանջարկված մասնագետներ:
Ինքնիշխան Արցախի Հանրապետության կրթության համակարգի զարգացման գործում ևս նշանակալից էր հայտնի դպրատների՝ այդ թվում՝ Ավետարանոցի միջնակարգի ներդրումը։
Ավետարանոցի Ի. Աթայանի անվան միջնակարգ դպրոցը փառահեղ պատմություն ունի: Հայոց ազգային դպրոցի էությանը և ոգուն համահունչ՝ հայեցի կրթություն ու դաստիարակություն էին այստեղ տալիս ոչ միայն Ավետարանոցի, այլև մոտակա գյուղերի՝ Սղնախի, Ջրաղացների, Մադաթաշենի ուսումնատենչ աշակերտներին:
2020 թվականի նոյեմբերի սկզբին թշնամին գրավեց նաև Ավետարանոցը՝ գաղթական դարձնելով շուրջ 1500 հայերի: Ընդհատվեց նաև հայ ազգային դպրատների պատմության մեջ իր արժանի տեղն ու դերը ունեցող դպրոցի գործունեությունը…
Ասյա Բաղդասարյանը իր բոլոր հայրենակիցների նման չի կարողանում համակերպվել հայրենի երկրամասի, Հայաստանից անբաժան Արցախի, հարազատ գյուղի, նրա նշանավոր դպրոցի կորստի հետ։
«Թշնամի պետությունը, գոնե եթե մեր դպրոցի տարիքն ունենար, մի քիչ խելամիտ կլիներ ու իր ֆաշիստական կեցվաքով, վայրենի գործելակերպով չէր ընդհատի իմ դպրոցի, իմ երկրի բնականոն կյանքը, իսկ հետո էլ չէր իրականացնի մշակութային ցեղասպանություն», - ասում է համարյա Ադրբեջանի տարեկից ուսուցչուհին, և կրկին, որ այս աշխարհում ամեն լավի հիմքը կրթվածությունն է։
Նա սպասում է, և այդ սպասումը հիմնավոր է՝ իր դպրոցի հերթական տարելիցը Ավետարանոցում կնշի…
Հ.Գ.- Ի գիտություն Ավետարանոցի դպրոցի բոլոր տարիների շրջանավարտների և հետաքրքրվողների՝ Ավետարանոցի դպրոցի հիմնադրման 150 ամյակի միջոցառումները տեղի կունենան ս.թ. հոկտեմբերին:
Կամո Աթայան
Ավետարանոցի դպրոցի շրջանավարտ
07․ 08. 2024թ.
