Միզաքարային հիվանդություն․ քարափշրման մեթոդի մասին պատմում է ուրոլոգ Մհեր Մխիթարյանը

Միզաքարային հիվանդությունը բազմագործոնային հիվանդություն է, հիմնականում առաջանում է նյութափոխանակության խանգարումների, նաև սխալ սովորությունների (ոչ բավարար չափով հեղուկի օգտագործում), անատոմիական անոմալիաների, զարգացման արատների, մեզի արտահոսքի խանգարումների դեպքում, հիվանդության առաջացմանը նպաստող գործոն են նաև կլիմայական պայմանները։ Միզաքարային հիվանդություններ կարող են առաջանալ տարբեր տարիքային խմբի մարդկանց մոտ, Aysor.am-ի հետ զրույցում ասում է «Սլավմեդ» բժշկական կենտրոնի ուրոլոգ Մհեր Մխիթարյանը։ 

Բժիշկը նշում է՝ բուժման մի քանի տարբերակներ կան։ Խոսելով քարափշրման մասին՝ Մհեր Մխիթարյանն ընդգծում է՝ հեռահար քարափշրման տարբերակը համարվում է ամենաքիչ  ինվազիվը. ոչ մի կտրվածք չի արվում, ռենտգեն կամ սոնոգրաֆիկ հսկողությամբ քարը հայտնաբերվում է, կատարվում է քարափշրում։

Կոնտակտային քարափշրման դեպքում օպտիկական հատուկ գործիքների միջոցով կատարվում է ներթափանցում միզուղիներ, հայտնաբերվում է քարը, ապա կոնտակտային եղանակով՝ տարբեր էներգիաների միջոցով (ուլտրաձայնային, պնեվմատիկ, լազերային) կատարվում է քարափշրում։ Բժիշկն ընդգծում է՝ լազերայինն ամենաունիվերսալն է քարափշրման համար, այս դեպքում հնարավոր է փշրել ցանկացած խտության, տրամաչափի քարեր։ Լազերի միջոցով հնարավոր է քարը վերածել փոքր բեկորների, ինչպես նաև հնարավոր է վերածել փոշու։

Քարափշրման տարբերակ ընտրելու համար նախ պետք է կատարվի համակարգչային շերտագրում, որ համարվում է հետազոտության ոսկե ստանդարտ։ Համակարգչային հետազոտությունը հնարավորություն է տալիս պարզել քարի չափը, քարի խտությունը, տեղակայումը, ինչպես նաև պարզել միզուղիների անատոմիական առանձնահատկությունները։

Բժիշկը ցավով ընդգծում է՝ Հայաստանում դեռ ձևավորված չէ պարբերաբար հետազոտություններ անցնելու մշակույթը։ «Մեծ մասամբ մարդիկ քարերի մասին տեղեկանում են, երբ ունենում են երիկամային խիթ, որն արտահայտվում է սաստիկ ցավերով՝ աջ կամ ձախ գոտկային շրջաններում, որ կարող է ճառագայթվել դեպի կոնք՝ դեպի սեռական օրգաններ, ցավերը կարող են ուղեկցվել սրտխառնոցով, փսխոցով։ Այս վիճակում բժշկի դիմելիս նախ կատարվում է ուլտրաձայնային հետազոտություն. այն կողմում որտեղ արտահայտվում է ցավը, այդ կողմից երիկամից մեզի արտահոսքը խանգարված է լինում, իսկ  երիկամի խոռոչները լայնացած են լինում։ Դեպքերի մեծ մասում հնարավոր է լինում սոնոգրաֆիայի միջոցով հայտնաբերել  քարը, բայց ի տարբերություն համակարգչային շերտագրման՝ սոնոգրաֆիան քարը հայտնաբերելու սահմանափակ հնարավորություններ ունի»։

Ուրոլոգ Մհեր Մխիթարյանն ասում է՝ հեռահար քարափշրումն ամենաքիչ ինվազիվն է, սակայն ոչ բոլոր տեսակի քարերի դեպքում է քարափշրման այդ տարբերակը կիրառվում։ «Հեռահար քարափշրման առավելությունն այն է, որ առանց անզգայացման է կատարվում, մյուս տարբերակներում անզգայացումն անխուսափելի է, քանի որ համեմատաբար ավելի ինվազիվ միջամտություններ են, սակայն ժամանակակից կոնտակտային քարափշրման գործիքները հնարավորություն են տալիս մեկ միջամտությամբ հիվանդին ազատել քարից, ինչը ոչ միշտ է հնարավոր լինում հեռահար քարափշրման պարագայում։ Երբեմն հեռահար քարափշրումը լինում է անարդյունավետ կամ մասամբ արդյունավետ և քարից ազատվելու համար անհրաժեշտ է լինում կատարել կրկնակի սեանս կամ կոնտակտային քարափշրում: Այնուամենայնիվ, ինվազիվ համարվող միջամտությունների դեպքում էլ այժմ գործիքների տրամաչափերը փոքրացել են, ինչը հնարավորություն է տալիս հնարավորինս խուսափել միզուղիների վնասումից և գործողությունը դարձնել քիչ ինվազիվ»։

Բժիշկն ընդգծում է՝ վերականգնողական շրջանի տևողությունը պայմանավորվում է միջամտության տեսակից։ Վիրահատությունից հետո երբեմն միզածորանային ստենդ կամ նեֆրաստոմա է տեղադրվում, որ հեռացվում է հետվիրահատական շրջանում։ Որպես կանոն, միջինում մեկ շաբաթվա ընթացքում հիվանդն ազատվում է խողովակներից։ Սակայն ոչ միշտ է, որ ստենդի կամ նեֆրոստոմիկ խողովակի տեղադրման կարիք  է առաջանում։

Մհեր Մխիթարյանը պարզաբանում է՝ այս վիրահատությունները հիմնականում քիչ տրավմատիկ են, բայց ցավոք, բարդությունների հավանականությունը զրո տոկոս չէ՝ ինչպես կոնտակտային, այնպես էլ հեռահար քարափշրման դեպքում։ Նախքան վիրահատությունը կատարվում է արյան, մեզի հետազոտություն, որպեսզի կոնտակտային քարփշրումները նվազ ռիսկային լինեն։ Ժամանակին բժշկի չդիմելու պատճառով լինում են դեպքեր, որ քարն ամիսներով մնում է միզածորանում, իսկ քարի տեղում հետագայում հնարավոր է առաջանա միզածորանի նեղացում, որը կրկնակի վիրահատական լուծումներ է պահանջում։

Մհեր Մխիթարյանը հիշեցնում է՝ շատ կարևոր է ժամանակին բժշկին դիմելը, երբեմն լինում է, որ հիվանդը մեկ անգամ ցավ է ունենում, ցավը ճնշելու համար օգտագործում է ցավազրկող դեղորայք, ցավն անցնելուն պես համարում է, որ գուցե քարն ընկել է, մինչդեռ երիկամից մեզը դուրս չի գալիս, երիկամի խոռոչները լայնանում են, հնարավոր է, որ առաջանա երիկամի բորբոքում՝պիելոնեֆրիտ, որն ուղեկցվում է դողով, սարսուռով, ջերմության բարձրացմամբ. բուժումը պահանջում է շտապ կարգով երիկամի դրենավորում՝ կամ ստենտավորմամբ, կամ նեֆրոստոմի տեղադրմամբ։ Պետք է գիտակցել, որ անգամ փոքրիկ քարը ոչ ժամանակին և ոչ ճիշտ բուժման դեպքում կարող է պատճառ դառնալ երիկամը կորցնելու։ Երբեմն դիմում են բժշկի օրեր, շաբաթներ շարունակ ջերմելուց և տնային պայմաններում անարդյունավետ բուժումներ ստանալուց հետո՝ արդեն իսկ երիկամների թարախակույտերով, այդ ժամանակ հիվանդի կյանքը փրկելու համար այլ տարբերակ չի մնում, քան երիկամի հեռացումը:

Բժիշկը հորդորում է պարբերաբար հետազոտություններ անցնել, առողջ ապրելակերպ վարել, հատկապես անհրաժեշտ է բավարար քանակի հեղուկ խմել։ Ջուրը միզաքարային հիվանդությունների առաջացումը կանխարգելող ամենամատչելի, պարզ, ամենաքիչ հակացուցումներ ունեցող միջոցն է։

«ԿՅԱՆՔԻ ՈՐԱԿ» բաժնի գործընկեր՝ «ԴԵՐԺԱՎԱ-Ս» ընկերություն

Բաժնի բոլոր նյութերին կարող եք ծանոթանալ ԱՅՍՏԵՂ