Երեխան՝ ծնողների ամուսնալուծության ճգնաժամային շրջանում. Զրույց մանկական հոգեբանի հետ

Ամուսնալուծությունը, դրան հաջորդող փուլերը բարդ շրջան են՝ ինչպես ծնողների, այնպես էլ երեխաների համար. Ծնողների կողմից պահանջվում է հատուկ ուշադրություն և գերխնամք։

Aysor.am-ը թեմայի շուրջ զրուցել է մանկական հոգեբան Աքսաննա Ներսեսյանի հետ։

- Ի՞նչ է ամուսնալուծությունը և ի՞նչ կարող են զգալ երեխաները, երբ ծնողները ամուսնալուծվում են։

- Անուսնալուծությունը բավականին բարդ և սթրեսային իրողություն է ոչ միայն մեծահասակների, այլև երեխաների կյանքում։ Երեխաները ամուսնալուծության բոլոր փուլերին ակամայից ներգրավված են լինում՝ ինչպես ֆիզիկապես, այնպես էլ հոգեպես։

Ամուսանալուծության ողջ ընթացքում երեխաները կարող են ունենալ տարբեր ապրումներ՝ ուժեղ տխրություն, բարկություն, մեղավորության զգացում, լքվածություն, միայնակություն, շփոթվածություն, անհանգստություն, հավատի և վստահության կորուստ։ 

Իսկ ինտենսիվ կոնֆլիկտի և ընտանեկան բռնության իրավիճակներում գրեթե բոլոր երեխաները ունենում են այս մտահոգությունը. «Ի՞նչ է լինելու ինձ հետ»:

- Ինչպե՞ս կարելի է երեխային պատմել այդ որոշման մասին։

- Հաճախ ծնողները մտածում են, որ բաժանման լուրը երեխաներից թաքցնելը կամ երեխայի հետ բաժանումից չխոսելը կարող է երեխային պաշտպանել տրավմայից, սակայն դա հակառակ էֆեկտն է ունենում։ Երեխաները միշտ շատ լավ հասկանում են, թե ինչ է տեղի ունենում իրենց շուրջը․ Վեց և ավելի բարձր տարիքի երեխաները լիովին գիտակցում են ամուսնալուծության գաղափարը։

Երեխայի հետ խոսելու համար կարևոր է ընտրել հանգիստ միջավայր ։ Ծնողները միասին կարող են պլանավորել, թե ինչ պետք է խոսեն երեխայի հետ։ Խոսակցության ընթացքում պետք է լինել անկեղծ և խոսել հասկանալի, երեխայի տարիքին համապատասխան լեզվով։

Ապայման նշել, որ երեխան մեղավոր չէ, որ դա մեծահասակների որոշումն է, և դրանից նրա հանդեպ սերը չի պակասելու։ Երեխային վստահեցնել, որ նա միշտ տեսնելու և հանդիպելու հնարավորություն է ունենալու մյուս ծնողի հետ։ Նաև թույլ տալ արտահայտել իր հույզերը և մտահոգությունները։

- Ի՞նչ ազդեցություն կարող է թողնել երեխայի վրա ամուսնալուծությունը, արդյո՞ք դա տրավմա է երեխայի կյանքում։

- Երբ ծնողները ամուսնալուծվում են, մեկ այլ տեսակի բաժանում է տեղի ունենում ծնողների և երեխաների միջև: Ամուսնալուծության առաջնային ազդեցությունը ծնողի և երեխայի միջև հարաբերությունների անկումն է, քանի որ ծնողները ևս սթրեսային իրավիճակում են լինում. Դա ազդում է նաև ծնողավարման վրա, և երեխաները ավելի քիչ աջակցություն են զգում ընտանիքից։

Հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ ամուսնալուծված ընտանիքների երեխաները ավելի հակված են ունենալ վարքային խնդիրներ, հուզական անկայունություն, շփման դժվարություններ, ցուցաբերել հակասոցիալան վարք և այլն։ Կարևորում են նշել, որ ամուսնալուծության պատճառով առաջացած տրավմայի ուժգնությունը կարող է լինել տարբեր՝ կախված երեխայի տարիքից, գիտակցությունից, ընկալման աստիճանից, նրանից, թե ինչպես են բաժանվել ծնողները, և թե ինչ աջակցություն է ստանում երեխան ծնողներից, ընկերներից և հարազատներից։ 

- Ինչի՞ց խուսափեն ծնողները, որպեսզի երեխայի համար հուզական լարվածություն չստեղծեն։

- Երկու կարևոր կետ կնշեմ։ Հաճախ ծնողները երեխայի վրա «լրտեսի» դեր են դնում, որպեսի հասկանան, թե ինչ է տեղի ունենում նախկին ամուսնու կամ կնոջ կյանքում, օրինակ, երբ երեխան այցելում է մյուս ծնողին, փորձում են երեխայից իմանալ մյուս ծնողի ապրելակերպից, խոսակցություններից։ Դա ավելորդ լարվածություն է երեխայի համար։ 

Կարոր է չչարախոսել և չվատաբանել մյուս ծնողին և չսահմանափակել նրա հետ հանդիպումները։

Երեխան պետք է զգա, որ նա շատ սիրված է և սպասված ծնողների համար։

- Ինչպե՞ս պատմել երեխային նոր հարաբերությունների մասին:

Ամուսնալուծությունից հետո երեխային նոր հարաբերությունների մասին պատմելը պահանջում է զգուշություն և զգայունություն։ Երեխային նոր հարաբերությունը պետք է ներկայացնել այն ժամանակ, երբ դա կայուն է։

Խոսակցությունը սկսելիս պետք է հաշվի առնել երեխայի տարիքը։ Կարևոր է վստահեցնել երեխային, որ նրա հանդեպ սերը մնալու է անփոփոխ և նրա հետ անցկացրած ժամանակը միշտ լինելու է։ Եվ նորից պետք է նշեմ, որ վերջում անպայման պետք է լսել և ընդունել երեխայի մտահոգությունները, վախերը. նրան տալ ազատ արտահայտվելու հնարավորություն։

«ԿՅԱՆՔԻ ՈՐԱԿ» բաժնի գործընկեր՝ «ԴԵՐԺԱՎԱ-Ս» ընկերություն

Բաժնի բոլոր նյութերին կարող եք ծանոթանալ ԱՅՍՏԵՂ